W czasie świąt Bożego Narodzenia często śpiewamy utwory muzyczne, które zamiennie nazywamy kolędami lub pastorałkami. Warto jednak wiedzieć, które kiedy się śpiewa, ponieważ kolęda i pastorałka to nie jest to samo. Jakie zatem są różnice między nimi?
Kolęda
Kolęda to noworoczna, bożonarodzeniowa pieśń, która utrzymana jest w konwencji religijnej, zatem pieśni śpiewane w tym czasie w kościołach to kolędy.
W Polsce śpiewa się je na melodię poloneza, oberka i krakowiaka. Dzięki temu kolędy polskie uważane są za jeden z kanonów narodowego stylu w muzyce, a w wielu miastach w czasie świątecznym odbywają się liczne festiwale kolędowe np. Festiwal Kolęd i Pastorałek w Będzinie.
Nazwa kolęda pochodzi od łacińskiego słowa calendae oznaczającego pierwszy dzień miesiąca.
Pierwszą kolędę stworzył św. Franciszek z Asyżu i była ona odśpiewana w szopce. Do Polski kolędy dotarły dzięki mnichom, którzy zakładali tu swoje klasztory. Polskie kolędy tworzyli m.in.: Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp Szarzyński, Franciszek Karpiński, Piotr Skarga.
Najstarszą polską kolędą jest "Zdrow bądź, krolu anjelski", pochodzi ona z 1424 roku i została ona zapisana w kazaniu Jana Szczekny.
Pastorałka
Pastorałka zaś jest to utwór bardziej ludowy, świecki utrzymywany w charakterze wesołym, sielankowym, ale nadal nawiązujący do świąt Bożego Narodzenia. Pastorałki mają niskie walory teologiczne i zazwyczaj nie są wykonywane w kościołach podczas liturgii. Pastorałki np. usłyszymy w radio, gdyż są one wówczas częścią kultury masowej.
Nazwa pastorałka wzięła się od słowa pastor i oznacza pieśń pasterską, którą wykonywali pasterze. Najbardziej znanymi polskimi pastorałkami są: "Lulajże, Jezuniu", "Jezus malusieńki" czy "Oj, maluśki, maluśki".
Warto też wspomnieć, że pod względem ilości zarówno kolęd jak i pastorałek, nasz kraj jest rekordzistą. W Polsce łącznie jest ich ponad 500, a trzeba też wiedzieć, że cały czas powstają nowe.
"Pastorałki i kolędy z melodyjami, czyli piosnki wesołe ludu w czasie świąt Bożego Narodzenia po domach śpiewane" to tytuł najstarszego polskiego śpiewnika. Pochodzi on z roku 1843, a jego autorem był ks. Michał Mioduszewski.
