Muzeum Obozu Koncentracyjnego Stutthof - miejsce pamięci w Sztutowie

Question

Answer 1

Będąc na wakacjach w Stegnie, postanowiliśmy poświęcić kilka godzin i wybrać się do położonego 4 kilometry dalej Sztutowa, a właściwie do Muzeum w tej miejscowości. Sztutowo to wieś położona w gminie o tej samej nazwie, znajdująca się na terenie Żuław Wiślanych.  Tu w latach 1939 - 1945 znajdował się niemiecki obóz koncentracyjny "KL Stutthof". Był to najdłużej działający obóz koncentracyjny poza przedwojennymi granicami Niemiec.

Jadąc od strony Stegny drogą do Krynicy Morskiej, napotykamy tablicę informującą o Muzeum. Wstęp do Muzeum jest bezpłatny. Godziny zwiedzania uzależnione są od sezonów. I tak w sezonie od 1 maja do 30 września muzeum otwarte jest w godz. 8-18, zaś od 1 października do 30 kwietnia w godz. 8-15. W Muzeum znajduje się również kino, w którym projekcja filmu trwa 20 minut.

Obóz koncentracyjny w Sztutowie założony został 2 września 1939 roku i przyjęty przez placówkę gestapo w Gdańsku jako "obóz pracy wychowawczej", którego komendantem został SS-Strumbannfuhrer Max Pauly. Do końca 1941 roku obóz był miejscem zagłady aktywu społeczno - politycznego, elit duchownych ludności polskiej Pomorza gdańskiego oraz zamieszkujących te tereny Żydów, mieszkańców Gdańska, Gdyni, Wejherowa, Kartuz, Starogardu Gdańskiego i Tczewa. Ludzie od momentu przybycia do obozu poddawani byli okrutnemu reżimowi, którego celem było uśmiercenie poprzez nadmierną pracę oraz moralne represje. Do końca tego roku przy życiu pozostało zaledwie kilku Żydów, którzy byli doskonałymi fachowcami takimi jak: stolarze, szewcy, murarze, cieśle, dekarze, blacharze, którzy pracowali na potrzeby załogi obozowej. Fachowcy Ci, wchodzili w skład komand budowlanych i do końca 1940 roku postawili 10 baraków w części zwanej później Starym Obozem.  Zaczynając zwiedzanie obozu wchodzimy przez tzw. Bramę Śmierci, obok której na tablicy widniej napis: "Przechodzili tędy Ci, którzy zostali przeznaczeni przez nazizm na wyniszczenie w obozie koncentracyjnym Stutthof".

Brama Śmierci.

Do chwili obecnej zachowały się zaledwie cztery baraki. Dwa usytuowane przed Bramą Śmierci, są to Wartownia i Komendantura. Wybudowane one były z przeznaczeniem na biura obozowe. Kolejne dwa baraki to: barak nr 1 - zwany później barakiem kobiecym oraz barak nr 8 - pełniący funkcję baraku kwarantanny na terenie starego obozu.

Wartownia.

Komendantura.

Dawniej na miejscu Komendantury znajdował się Dom Starców, Dom Wypoczynkowy dla dzieci i matek wielodzietnych. Na przełomie lat 1940 - 1941 znajdowały się tam biura wydziałów obozowych, kancelarie komendanta i kierowników wydziałów, ****** dla załogi, kwatery dla członków sztabu SS oraz zaplecze gospodarcze załogi: kuchnia, magazyny żywnościowe i pralnia.

Komendantura - widok z tyłu. Po lewej barak nr 1, po prawej barak nr 8.

Zwiedzając barak nr 8 możemy przyjrzeć się temu, jak wyglądało życie więźniów. Do roku 1943 więźniowie spali na podłogach zaś po tym roku, gdy rozbudowa obozu biegła ku stopniowemu ulepszeniu więźniowie sypiali na trzypiętrowych pryczach znajdujących się w izbie nocnej.

Prycze w izbie nocnej.

Na tych pryczach leżały sienniki i poduszki wypełnione słomą lub wiórami drzewnymi oraz dwa koce.  Izba dzienna wyposażona była w stoły przeznaczone do spożywania posiłków. Pomiędzy nimi znajdowały się umywalnie i ubikacje. W takim jednym baraku, którego długość wynosiła 60 m, a szerokość 12,5 m mogło jednorazowo znajdować się około 500 więźniów.

Jadalnia.

Umywalnia.

Ubikacje.

Answer 2

Zwiedzając ten barak można także zobaczyć, jak swego czasu wyglądały sale: operacyjna i opatrunkowa oraz w jakich warunkach leczono ludzi znajdujących się w obozie. Przy każdym lub w każdym pomieszczeniu znajdują się tablice informujące co było na danym miejscu w obozie.

Sala operacyjna - w warunkach aseptycznych, przy pomocy prymitywnych narzędzi, lekarze SS przeprowadzali skomplikowane operacje, które w większości kończyły się śmiercią więźnia. Ciężko chorych, nie rokujących szybkiego wyleczenia uśmiercano dosercowym zastrzykiem fenolu.

Sala opatrunkowa - na ciężkie rany i schorzenia stosowano jedynie jodynę i papierowy bandaż. Bez znieczulenia przeprowadzano poważne zabiegi.

Idąc dalej wzdłuż drogi mijamy tylko pozostałości fundamentów po barakach w obozie koncentracyjnym Stutthoff. Na końcu tej drogi znajduje się pomieszczenie z piecami krematoryjnymi oraz komora gazowa. Piece przysłano do obozu latem 1942 roku, zaś budowę komory rozpoczęto w czerwcu 1943 roku. Miała ona wymiary 8,5 x 3,5 x 2,5 m. Zbudowano ją na żelbetonowym stropie z drewnianymi, dużymi drzwiami, które były obite blachą. Do rury umieszczonej w suficie wrzucano puszki z Cyklonem B. Początkowo komora gazowa była przeznaczona do dezynfekcji ubrań więźniów, zaś od połowy 1944 roku stała się narzędziem do uśmiercania ludzi.

Piece krematoryjne.

Od końca 1942 r. KL Stutthoff stało się miejscem, do którego zaczęto przywozić z gdańskiego okręgu gestapo Polaków z Pomorza aresztowanych za działalność w organizacji ruchu Oporu - Podokręgu Północnego AK, ogniw "Szarych Szeregów", Związku Jaszczurczego, Tajnej Organizacji Pomorskiej "Gryf Pomorski", Polskiej Armii Powstania.  Z około 23 000 Żydów większość przekazano do KL Auschwitz w 1944 roku. Powodem było to, iż obóz nie był w stanie zapewnić nawet podstawowych warunków bytowych. Trudności gospodarcze Niemiec spowodowały, że również Żydzi zostali włączeni do pracy przymusowej w niemieckim przemyśle zbrojeniowym. Jednak w ich przypadku praca była jedną z metod eksterminacji, prowadzącą do biologicznego unicestwienia. Taki też charakter miała praca, jaką wykonywali. Była to np. praca na terenie lotnisk, kolei, w fabrykach zbrojeniowych, czy praca przy kopaniu rowów przeciwczołgowych. Praca ta była często pracą ponad siły, przy braku odpowiednich warunków bytowych i złym zaopatrzeniu w żywność i odzież, dlatego pochłaniała wiele tysięcy ofiar.

Wobec Żydówek zastosowano również metody zagłady bezpośredniej takie jak: uśmiercanie w komorze gazowej, zastrzykami z fenolu czy rozstrzeliwanie w krematorium. Jednak największą śmiertelność spowodowała epidemia tyfusu, która wybuchła o obozie pod koniec 1944 roku. Żydówki były odizolowane od całego obozu, pozbawione jakiejkolwiek opieki lekarskiej. Umierały one w ekstremalnych warunkach, leżąc na ziemi pokrytej jedynie słomą, często nie otrzymując minimalnej porcji wody czy pożywienia.

Od początku istnienia obozu, czyli od 2 września 1939 r. do czasu zakończenia jego działalności, czyli 9 maja 1945 r. w obozie zarejestrowano około 110 000 więźniów. Najliczniejszą grupę stanowili Żydzi, których łącznie było około 50 500 osób. Wśród pozostałych narodowości przeważali Polscy (30 - 35 000), Rosjanie i Niemcy (kilka tysięcy osób), Francuzi, Łotysze, Litwini, Norwegowie i Duńczycy (po kilkaset przedstawicieli). Śmierć poniosło około 65 000 więźniów  KL Stutthoff.

Pomnik Walki i Męczeństwa, Forum Narodów.

Legenda zwiedzania.