Środki artystycznego wyrazu to inaczej środki stylistyczne lub środki poetyckie. Ich użycie w tekście jest wyrazem wywołania u odbiorcy danych emocji, zachowań. Można je najczęściej spotkać w poezji, w literaturze. Pomagają one artyście wyrazić wyrazić swoje emocje i sprawić, by odbiorca również je odczuwał. Poza tym autor poprze zastosowanie środków artystycznego wyrazu buduje nastrój w utworze i pobudza wyobraźnię czytelnika.
Do najczęstszych środków artystycznego wyrazu należą:
1. Homonimy - wyrazy o tym samym brzmieniu, ale mające różne znaczenia, np.:
- lód - lud,
- bruk - bróg,
- wież - wiesz,
- stóg - stuk itp.
2. Prowincjonalizmy - wyrazy, zwroty znane tylko w pewnej okolicy kraju, w danym regionie.
3. Archaizmy - zwroty językowe, które kiedyś istniały np.:
- jątrew - bratowa,
- czwarzyć - droczyć się.
4. Barbaryzmy - wyrazy obcego pochodzenia np. germanizmy, rusycyzmy.
5. Apostrofa - zwrócenie się do osoby nieobecnej lub zmarłej, do rzeczy lub pojęcia oderwanego np. "Urszulo, moja najdroższa, gdzieś mi się podziała?..." - J. Kochanowski.
6. Uosobienie, inaczej zwane personifikacja - postać mowy polegająca na tym, że roślinom, zwierzętom, rzeczom martwym lub pojęciom oderwanym, przypisujemy czynności i przymioty osób np. gwiazda mruga, kwiat zasypia itp.
7. Alegoria - metafora, rozciągająca się na cały utwór lub na jego pewną część stanowiącą całość myślową.
8. Zamienna - postać mowy powstająca wtedy, gdy zamiast właściwego przedmiotu wymieniamy inny, pozostający z nim w jakimkolwiek związku np. Lubię pędzel Matejki = lubię dzieła namalowane przez Matejkę.
9. Ogarnienie - zamiennia, polegająca na tym, że zamiast części wymieniamy całość lub odwrotnie np.:
- bystra źrenica - zamiast oko,
- dziesiąta wiosna - zamiast rok itp.
10. Ironia - postać mowy polegająca, na tym, że dla spotęgowania wyrażenia zamiast myśli właściwej wypowiadamy wręcz przeciwną np. pięknie się spisałeś = źle postąpiłeś.
